Jaki jest design: elitarny czy masowy?
Często w naszej pracy z inwestorami spotykamy się z twierdzeniem, że dobry design zarezerwowany jest dla elit i stał się manifestacją stylu życia. Pojęcie designu być może jest błędnie postrzegane, bo na przestrzeni lat mocno ewoluowało. Ale dziś nie mówimy tu o tym czym jest pojęcie designu w swojej istocie, próbujemy zwrócić uwagę na jego społeczną rolę. A więc jaki powinien być design: elitarny czy masowy?
Oczywiście, że masowy. Taką społeczną rolę design odgrywał już w okresie rewolucji przemysłowej gdzie martwiono się, że produkty wytwarzane masowo będą po prostu brzydkie. Za pomocą dobrego designu chciano stworzyć lepszy świat i to się udało. Dobrze zaprojektowane wnętrza, przedmioty i usługi ułatwiają nam codzienne życie. Co więcej cytując projektanta dla firmy BRAUN, Dietera Ramsa: „Uwaga i dokładność w procesie tworzenia jest dowodem szacunku producentów dla użytkowników”.
Wystarczy spojrzeć jak zmienia się w ostatnich latach wzornictwo w szeroko pojętej branży wyposażenia wnętrz. To, że możemy obecnie wybierać spośród setek wzorów mebli, drzwi czy podłóg pokazuje jak mocno społeczeństwo poszukuje produktów pięknych i dobrze zaprojektowanych. Działania projektantów muszą być jednoznaczne i muszą być także bardziej osadzone w realiach rynku masowego. Idąc o krok dalej, design ogrywa także ogromną rolę w projektowaniu usług, których odbiorcami są miliony użytkowników. To chociażby za sprawą digitalizacji usług i hiper-rozrostu e-commerce, w ramach którego wszystkie usługi od zakupu butów po dom są przecież projektowane.
Zatem dobry design nie jest i nie może być dziełem przypadku. Musi zaspokajać faktyczne potrzeby użytkowników i użytkowniczek. Jest zorientowany na człowieka. Japoński projektant przemysłowy Sori Yanagi, wysunął tezę, że design charakteryzowany jest poprzez środowisko z jakiego się wywodzi, i powiedział: „Właściwości przedmiotów są zarazem charakterystycznymi właściwościami otoczenia, w którym powstaje zapotrzebowanie na te przedmioty i z którego one pochodzą. Społeczeństwo żyjące w danym środowisku kreuje sposoby zaspokajania swoich potrzeb. Oznacza to, że design jest niczym innym, jak formą ekspresji konkretnego społeczeństwa”.
Aby podkreślić wagę społecznie odpowiedzialnej roli designu, Dieter Rams zdefiniował w latach siedemdziesiątych zeszłego wieku dziesięć zasad dobrego designu, które choć minęło wiele lat wciąż się nie zdezaktualizowały:
- Dobry design jest innowacyjny:
Możliwości innowacji nie wyczerpują się. Rozwój technologiczny zawsze stwarza nowe możliwości dla innowacyjnego projektowania.
- Dobry design sprawia, że produkt jest użyteczny:
Produkt jest kupowany do używania. Musi spełniać określone kryteria, nie tylko funkcjonalne, ale także psychologiczne i estetyczne. Dobry design podkreśla użyteczność produktu, ignorując wszystko, co mogłoby mu szkodzić.
- Dobry design jest estetyczny:
Estetyka produktu jest integralną częścią jego użyteczności, ponieważ produkty, z których korzystamy na co dzień, wpływają na naszą osobę i nasze samopoczucie. Tylko dobrze wykonane przedmioty mogą być piękne.
- Dobry design sprawia, że produkt jest zrozumiały:
Doprecyzowuje istotę danego produktu. Co więcej, może sprawić, że produkt zacznie do nas „mówić”.
- Dobry design jest dyskretny:
Produkty spełniające swoje zadania są jak narzędzia. Nie są to ani przedmioty dekoracyjne, ani dzieła sztuki. Ich projekt powinien być zatem zarówno neutralny, jak i powściągliwy, aby pozostawić miejsce na autoekspresję użytkownika.
- Dobry design jest uczciwy:
Nie sprawia, że produkt jest bardziej innowacyjny, mocniejszy czy bardziej wartościowy niż jest w rzeczywistości. Nie próbuje manipulować konsumenta obietnicami, których nie może dotrzymać.
- Dobry design jest trwały:
Unika bycia modnym i dlatego nigdy nie wydaje się przestarzały. W przeciwieństwie do modnego designu przetrwa wiele lat – nawet w dzisiejszym społeczeństwie lubującym się w „jednorazowych rozwiązaniach”.
- Dobry design jest dopracowany w każdym szczególe:
Produkt nie może narzucać swojego zdania. Nic nie może być pozostawione przypadkowi. Staranność i dokładność w procesie projektowania pokazują szacunek do użytkownika.
- Dobry design jest przyjazny dla środowiska:
Design w istotny sposób przyczynia się do ochrony środowiska. Oszczędza zasoby przez cały cykl życia produktu.
- Dobry design to jak najmniej designu:
Mniej, ale lepiej – bo koncentrujemy się na istotnych aspektach, a produkty nie są obciążone nieistotnymi rzeczami. Powrót do czystości, powrót do prostoty.
Jeśli chcielibyśmy uaktualnić trochę te zasady to warto wspomnieć tu o politycznym aspekcie dobrego designu, gdzie tworzone produkty oraz usługi często zabierają głos w publicznych debatach. Ponadto dobry design lubi ryzyko i gdy zmusza do kwestionowania tego co znamy i lubimy przynosi często wymierne korzyści ergonomiczne lub nawet finansowe. A patrząc na temat przez pryzmat sztucznej inteligencji, już w niedalekiej przyszłości projektanci będą tworzyć już nie tylko dla ludzi, ale także dla maszyn.
Czy dobry design jest zatem także dla Ciebie?
